به گزارش خبرنگار مهر، عاشورای امسال میلیون‌ها شیعه از شبکه‌های مختلف تلویزیونی عزاداری هیئت چهل اختران در حرم حضرت معصومه(س) را به نظاره نشستند.
هیئت چهل اختران قدیمی‌ترین هیئت قم است. دسته این هیئت در روز عاشورا ۱۴۰ سال است که مسیر مزار پسر امام جواد(ع) در خیابان آذر تا حرم حضرت معصومه(س) را می‌پیماید. این دسته پس از نماز ظهر عاشورا حرکتش را به سوی حرم آغاز می‌کند. ردیف اول سادات نواده موسی مربقع هستند که با لباس سبز و دستار سیاه از بقیه متمایز می‌شوند. ردیف دوم بیمارانی هستند که به امید شفا در روز عاشورا جزئی از این دسته می‌شوند. وقتی سبزپوشان که ابتدای دسته هستند، به حرم می‌رسند، انتهای دسته در خیابان آذر و محله چهل‌اختران هنوز در حال شکل‌گیری است.
یک عمر یاحسین گویان
یک جمعه آبان‌ماه که هوا سرد و مرطوب است، به سراغ قدیمی‌های این هیئت می‌روم تا از پیشینه و حال و هوایش بپرسم. اولین نفر سید ابوالفضل حسینی است که یک گوشه ایستاده و تلاش جوان‌ها برای آماده کردن فضای هیئت را نظاره می‌کند. او هم مثل تمام مردم این منطقه یک عمر محرم‌ها را با هیئت چهل اختران سر کرده است.
حاج ابوالفضل «یا حسین کش» است. یک عمر افتخارش همین سمت زیر خیمه امام حسین(ع) بوده. شانه‌های افتاده و چین‌های روی پیشانی‌اش نشانه گذر سال‌ها است. از گذشته هیئت که می‌پرسم، یک آن تمام خاطرات به ذهنش هجوم می‌آورد. می‌نشیند روی یکی از سنگ‌های سرد مقبره خانوادگی و شروع می‌کند به تعریف کردن. «خدا بیامرز پدرم هم از بچگی در این هیئت یا حسین می‌گفت؛ جدم هم همینطور. هم جد پدری، هم جد مادری ...»
از قدیمی‌ها سید علی چهل‌اخترانی خوب یادش است: «کاروان‌دار بود؛ آن هم چه کاروانی... مقصدش کربلا و نجف بود. هر از گاهی می‌آمد در محله و دم می‌گرفت « هر که دارد هوس کرب و بلا بسم‌الله...» کسی در برابر نوایش تاب مقاومت نداشت. آنهایی که صدایش را می‌شنیدند بار سفر را زود می‌بستند. انگار در و دیوار هم جوابش را می‌دادند...»
هیئتی ۴۰۰ ساله؛ خیمه‌ای ۶۰ ساله
آنطور که حاج حبیب نعمت‌اللهی از دیگر قدیمی‌های محله چهل اختران و این دسته می‌گوید، ۱۴۰ سال عمر دسته است و عمر هیئت حتی به ۴۰۰ سال هم می‌رسد. سید حسین چاووشی این دسته را زمان قاجار به راه انداخت. تا سال‌ها این دسته تنها دسته‌ای بود که از منطقه آذر روز عاشورا برای سیدالشهدا(ع) عزاداری می‌کرد.
حجت‌الاسلام سید تقی چاووشی، نوه حاج سید حسین از میانداران هیئت است و خاطراتی دارد از زمان کودکی وقتی روز عاشورا دهانه اسب را می‌گرفته و دیگران پای برهنه دنبال این کاروان، کاه به سر می‌ریختند و عزاداری می‌کردند. خاطره دیگرش مربوط به ۶۰ سال پیش است. زمانی است که خیمه کنونی هیئت را از اصفهان با یک درشکه به قم آوردند. اهل محل جمع شده و روضه می‌خواندند و گریه می‌کردند: گر سوخت خیمه‌هایش ... ماندند کودکانش ... ما خیمه از برایت، آورده‌ایم... ابوالفضل ...
وقتی سراغ مسئول هیئت را می‌گیرم، نشانی یک سید روحانی از اهالی همین محل را می‌دهند. حجت‌الاسلام سید محمد چهل اخترانی پنجمین نسل از پرچم‌داران هیئت چهل اختران است. مرحوم سید هادی چاووشی، مرحوم سید زین‌العابدین چاووشی، مرحوم سید حسین چاووشی و سید علی چاووشی چهل اخترانی پدرانش هستند که پیش از او این علم را نگه داشته‌اند.
اتحاد مردم؛ احترام سادات
آنطور که مسئول شورای هیئات مذهبی قم می‌گوید تمام این محل که اطراف بقعه مبارک موسی مبرقع شکل گرفته، سید و از نسل امام موسی کاظم هستند. سادات رضوی، برقعی، چاووشی، تقوی، اخوی، چهل اخترانی و ... که از نسل موسی مبرقع هستند امروز در تمام ایران یا دنیا پراکنده شده‌اند اما در روز عاشورا به این محل و هیئت آبا و اجدادی برمی‌گردند.
مسئول هیئت چهل اختران وقتی از ویژگی‌های این هیئت صحبت می‌کند، اخلاص و احترام به سادات را از مهم‌ترین ویژگی‌ها می‌داند. روز عاشورا که هیئت به سوی حرم حرکت می‌کند، هیچ یک از اهالی محل جلوی سادات حرکت نمی‌کنند.
مردمی بودن دیگر ویژگی بارز هیئت چهل اختران است. در طول سال هیئت در حسینیه حاج سید علی چهل اخترانی جمع می‌شوند و هزینه عزاداری محرم از همین نذورات تأمین می‌شود. هیچ نهاد یا ارگان خاصی پولی به این هیئت نمی‌دهد. آنطور که قدیمی‌های هیئت می‌گویند این رسم از گذشته در هیئت چهل اختران بوده. زمانی که تمام هیئت‌ها روز عاشورا به منزل تولیت می‌رفتند تا پولی بگیرند، هیئت چهل اختران مسیر خود را بین این دو مرقد شریف تغییر نمی‌داد.
«همه این کارها را اخلاص مردم انجام می‌دهد. این مردمی که روز عاشورا کاه به سر می‌ریزند و چند هزار نفر را اطعام می‌کنند، اگر اراده کنند، هر کاری ازشان ساخته است. » حجت‌الاسلام چهل‌اخترانی خاطرات بسیاری دارد از نقش هیئت چهل اختران در شکل‌گیری قیام ۱۵ خرداد و از اینکه شبِ عاشورایی که به قیام منتهی شد، امام خمینی(ره) در این هیئت عزاداری کرد. خود حاج سید علی چهل اخترانی هم از سردمداران این قیام بود و از آن زمان مردم این محله را محله ۱۵ خردادی‌ها نامیدند.
وصیتی با رنگ و بوی عاشورا
«رژیم می‌خواست پدرم را دستگیر کند. مجبور شدیم ایران را ترک کنیم. رفتیم به نجف. پدرم بارها پیاده تا کربلا رفت. وصیتش هم که روی سنگ قبرش هک شده به فرزندانش فقط همین است که از نوکری سیدالشهدا(ع) دست نکشند. »
مقبره خانوادگی این خاندان که در همان محوطه مرقد موسی مبرقع قرار دارد، پر از نام و بوی سیدالشهدا(ع) و خاطره کسانی است که عمری را در این مسیر گام برداشته‌اند. ورق زدن برگ‌های تاریخ شفاهی این مردم نشان می‌دهد هر کدام از اینها در زمان حیات خود بیش از شهردار، فرماندار یا حاکم قم میان مردم نفوذ و قدرت داشته‌اند. قدرتی که از اراده مردم شکل گرفته بود.
از میان مداحان، مرحوم ملا حسین مولوی بیش از همه در خاطر اهالی این هیئت مانده و از میان منبری‌ها مرحوم کوثری.
آنطور که چهل‌اخترانی می‌گوید مرحوم کوثری کسی بود که از کودکی در این هیئت منبر می‌رفت. آخرین مداحی‌اش هم در حالیکه ناتوان بود در همین هیئت اجرا کرد. لحن و صدایش هنوز فراموشش نشده آن زمان که می‌خواند: ای ساقی لب تشنگان؛ ای جانِ جانانم ....
...............................
زینب آخوندی
